Station 10 - Nederlands

Station Levensaders

Van de bron tot de monding

Op rotsachtige bergruggen zoals in de Eifel vloeit neerslag bijzonder snel weg. Het gevolg daarvan zijn wild stromende beken, maar ook beekgedeeltes die in de droge tijd weinig of geen water voeren en op die manier steeds weer opnieuw door de beekbewonders herbevolkt moeten worden. Dat lukt alleen als het gehele water – van de bron tot de monding – vrij van barrièren is en geschikte levensomstandigheden biedt.

...gevoelige levensgemeenschappen

Als, bijvoorbeeld , de beekforel sommige gedeeltes van het water niet meer bereiken kan, wordt dat een begraafplaats van de parelmossel. Want, de zeer trouwe parelmossel heeft de beekforel nodig om zijn larven aan hem te hechten. Ze zitten aan de kiemen van de beekforel en ontwikkelen zich alleen daar, tijdens meerdere maanden, tot jonge mosselen.

Levende waterfilters

Parelmosselen filteren de allerkleinste voedseldeeltjes uit het water. De in onze breedtegraag, bijna honderd jaar oud wordende parelmossel, filtert in zijn leven meer dan een half miljoen liter water en neemt daardoor een belangrijke functie in. Daardoor is ze wel bijzonder gevoelig voor milieu-gifstoffen en verontreiniging van de beken.

Levensaderen voor mens en natuur

Gezonde beken en rivieren zijn de levensaderen van het landschap. Daar waar wij hun natuurlijkheid behouden, bewijzen zij ons vele diensten – bijvoorbeeld zuiver drinkwater en een effectieve bescherming voor hoog water.

Het is echter niet genoeg als we alleen in de natuurbeschermings gebieden ongetemde, oorspronkelijke loopwateren behouden. Iedereen kan er in zijn directe omgeving iets voor doen. Want de bescherming van de wateren begint bij de voordeur.

• Weloverwogen uitzetten van jonge vissen

Vaak worden er vissen in vijvers en lopende wateren uitgezet. Wordt dit eenzijdig of bijvoorbeeld met te veel forellen gedaan, dan heeft het schadelijke gevolgen voor andere vissoorten of voor de larven van waterinsecten. Op die manier kunnen er ook ziektes worden binnengehaald. In het Nationaal Park is het uitzetten van vissen natuurlijk verboden.

• Dood hout in de beek

Velen van ons storen zich aan omgevallen bomen en ander dood hout in beken. Het is juist goed: Dood hout zorgt voor kalmwaterzones, zand- en grindbanken alsook andere kleine leefgebieden in de beek. Het vangt als een filter plantenmateriaal en aangeslibde bodem op. Het zorgt voor voedsel voor kleine beestjes.

• Kanalisatie en leidingen vermijden

De beken worden door het leidingen leggen of door het bouwen van zelfs de kleinste stuwen behoorlijk beschadigt. Daardoor veranderen de stroomsnelheid, zuurstofgehalte en temperatuur van het water. Kleine vissoorten, in het water levende insecten en andere ongewervelde dieren worden in hun natuurlijke trektocht de beek omhoog massief gestoord.

• Afdichten in de eigen tuin vermijden

Iedere dag wordt er in Duitsland een oppervlakte van 140 voetbalvelden afgedicht. Neerslag kan niet meer in de bodem wegsijpelen, steeds grote watermassa's moeten via de beken en rivieren worden opgenomen. Daar lijden niet alleen de loopwateren onder, er dreigen ook steeds meer overstromingen.

• Kantstroken langs beekjes

Daar waar akkers of weilanden direct aan de beekjes grenzen wordt voortdurend modder in het water gespoeld en resten van kunstmest en pesticiden. Alleen een brede kantstrook, bestaande uit natuurlijk oeverhout, vormt een effectieve barrière tegen deze schadelijke stoffen.

• Auto's niet in de buurt van beken of rivieren wassen

Vaak wordt het afvalwater van de huizen nog direct naar beken en rivieren geleid. Ook verboden is dat er afvalwater en olieresten van het autowassen via afvoerleidingen het water inlopen. Deze chemieresten kunnen het reinigend vermogen van een beek snel te boven gaan. Eén druppel olie verontreinigt al 1000 liter water.